Woensdag 1 augustus 2007 - Nishida Kitaro

Het is alweer enige tijd geleden dat de Italiaanse schrijfster Susanna Tamaro haar bestseller ‘Va' dove ti porta il cuore’ (‘Ga waar je hart je draagt’) publiceerde. Deze titel roept om te beginnen allerlei dweperige romantische associaties op. Maar de uitspraak komt rechtstreeks uit een handboek van de Japanse ridderklasse van de Samoerai. Het hart geeft de doorslag als er in een gevecht verdedigd of aangevallen moet worden.
De Japanse filosoof Nishida Kitaro (1870 – 1945) was een telg uit een oude samoerai-familie. Beproevingen van allerlei soort zijn de man nooit bespaard gebleven. Ondanks alles groeide hij uit tot een van de grootste filosofen van Japan en werd hij de stichter van de school van Kyoto, een gezelschap van toonaangevende Zen-filosofen. Zijn leven lang is Nishida bevriend geweest met D.T. Suzuki, de verspreider van Zen in het Westen. Op zijn eigen, wijsgerige manier heeft Nishida dat trouwens ook gedaan.
Naarmate hij ouder werd, bleken ‘het hart’, ‘de intuitie’ de belangrijke thema’s van zijn denken te worden. Vanaf zijn vroege boek ‘Over het goede’ tot het laatste ‘Het Niets en de religie’ koerst hij recht op dit thema aan. Het enige thema dat Nishida interessant vindt is ‘zuivere ervaring’, het hart. Hoe kan ik mensen en dingen ervaren zoals ze zijn? En niet: ervaren zoals ik ze maak? Hoe kan ik de dingen ervaren zoals zij zijn, en niet zoals ik ben? Die vraag hield hem bezig.
Heel interessant is het te zien hoe Nishida in de buurt komt van Augustinus: ‘Weten is liefhebben, en liefhebben is weten’. Kennen is niet slechts thematiseren, integendeel. Kennen is vertrouwd zijn met... Dat thema kom je trouwens ook bij Levinas tegen.
Een andere uitspraak: ‘We bestaan niet omdat we denken, maar we denken omdat we bestaan’.
En tenslotte een heel belangrijke: ‘Actie-intuitie: ontdek jezelf in creatieve daden en realiseer de plaats van deze persoonlijke creativiteit in je historische context’. Je ‘ziet’ de dingen van het leven in en door interactie. Met je handelen ‘kijk’ je, ontmoet je de dingen, heb je voeling met de wereld. De enige manier om zo te kunnen omgaan met de wereld is door zelf 'leeg' te worden, door het 'niets' te ervaren, door te ervaren dat er geen 'dingen' zijn. Leren uitsluitend ontvankelijk te leven.