Dinsdag 25 september 2007 - Psyche en Eros

Een verhaal uit de Griekse mythologie. Een mythe vertelt een boodschap die je niet in objectieve taal kunt vatten. Een mythe moet je zien als een lied, het gaat om wat je hóórt, niet om wat je begrijpt. Een mythe zingt alleen maar, net zoals je zelf kunt zingen soms. En soms ook niet. Het tegendeel van zingen is de hartverscheurende kreet. Want er valt niets te begrijpen als het gaat over leven en liefde, want dat is tenslotte het paar 'Psyche en Eros'.

Het beeld dat je ziet verbeeldt Eros die Psyche wekt. Eigenlijk een heel ontroerend tafereel, een indringende waarheid. Psyche is helemaal in de ban geraakt van Aphrodite, de zogenaamde liefde, 'the easy way'. Psyche lééft niet echt meer. Maar Eros wil méér dan Aphrodite. Hij wil - zeg maar - een echte soulmate, iemand die echt leeft, 'the hard way'. Hij wil dus vérder dan Aphrodite, hij wil de macht van Aphrodite onttronen. In elk geval de macht van Aphrodite over Psyche breken. Aphrodite bindt, Eros - het verlangen naar het ultieme Goede (Plato) - maakt vrij. Met andere woorden: de mythe zegt dat er soorten liefde zijn, 'lagere' en 'hogere'. De 'lagere' put uit, de 'hogere' vereeuwigt. Tussen haakjes: Weet iemand de beeldhouwer van dit kunstwerk?

Het verhaal:
Eros had ervoor gezorgd dat Aphrodite verliefd werd op Adonis. Samen met hem kreeg ze drie kinderen. Eén van deze kinderen was Psyche (de ziel, 'het leven'). Het meisje was beeldschoon, waardoor niemand meer haar hand durfde te vragen. Zo kwam het dat Psyche geen man had. Aphrodite beval het orakel te zeggen dat Psyche alleen naar de hoge bergen moest gaan, en dat ze daar een man zou ontmoeten. Haar ouders waren zeer verdrietig, maar volgden haar raad op. Toen Psyche alleen werd achtergelaten in de bergen, kwam Eros om ervoor te zorgen dat er een man kwam. Maar in plaats van iemand anders te raken, raakte hij zichzelf met zijn pijlen en werd hij op slag verliefd op haar. Elke avond kwam hij naar haar toe en verleidde hij haar. Psyche wist dat ze met een god te maken had, maar Eros wilde niet zeggen wie hij was.

Na flink wat nachtjes wilde Psyche toch wel weer eens terug naar huis. Uiteindelijk kon ze Eros overhalen. Thuis aangekomen vertelde ze haar zussen wat er was gebeurd. Zij haalden haar over om een olielampje bij haar bed te zetten, zodat ze zou kunnen zien wie het was. Zo kwam het dat op een nacht Eros gloeiend hete olie over zijn schouder kreeg. Na hun avontuurtje was hij in slaap gevallen en Psyche deed de lamp aan, maar ze schrok zo erg door Eros' schoonheid dat ze olie knoeide. Eros werd met een gil wakker en vluchtte weg. Psyche zocht hem overal, maar kon hem niet vinden. Uiteindelijk vroeg ze om hulp bij Aphrodite, die haar drie opdrachten liet uitvoeren. De dieren hielpen haar, want een gewone sterveling zou deze opdracht anders nooit uitgevoerd kunnen hebben.

Eros had Psyche ondertussen al lang vergeven. Hij ging bij Zeus smeken om Aphrodite gunstig te stemmen tegenover Psyche. Zeus had medelijden en gaf Psyche de godennectar, zodat ze onsterflijk zou worden. Voor Aphrodite was het zinloos geworden om Psyche nog te kwellen met onmogelijke opdrachten. Psyche werd daarna in de godenwereld opgenomen.